Böyle bir şans kırk yılda bir gelir. Kiev, Rus madenciliğini Avrupa piyasasının dışına itebilir

Avrupa Birliği, Rus ve Çin üreticilerini damping ile suçladı. AB iktidarı, Yurt içi üreticilerini korumak için Rus ve Çin fabrikalarına karşı ithalat vergisini koyacak. Rus soğuk haddelenmiş mamuller vergi oranı %26, Çin soğuk haddelenmiş mamuller oranı ise %16 olabilir. Bilirkişilere göre bu vergiler, Rus madenciler için mania olup sevkiyat hacimlerini azaltmaya mecbur edecektir. Vergilerin daha çok kendi üretimini teşvik etmeye yönelik olmasına rağmen Ukraynalılar da, bu şekilde RF’un ekonomik sorunlarından faydalanıp Avrupa piyasasına maden sevkiyatlarının sayısını arttırma imkanı bulacaklar. Ukraynalı analist Maksim Gardus ‘Aposfora’da bununla ilgili bir yazı yazdı.

Antidamping soruşturmasını başlatan 4/1 Avrupa maden şirketlerini birleştiren işkolu Eurofer birliği oldu. Önlemler, AB’nde madencilik ithalatının artmasından dolayı verildi. Bu da yurt içi üreticilere zarar verdi. Belli ki Türkiye’de de soruşturma yapıldı. Avrupa Birliği iktidarı, yurt içi üreticileri korumak için Rus ve Çin fabrikalara karşı ithalat vergisini koyuyor. Verginin miktarı henüz belirtilmedi. Bununla ilgili ön bilgiler 14 Şubat tarihinde belli olacaktır. Rus soğuk haddelenmiş mamuller için vergi oranı %26, Çin soğuk haddelenmiş mamuller oranı ise %16 olabilir. Kesin karar 12 Ağustos tarihinde verilicektir. Ekonomik Kalkınma Bakanlığı, verginin uygulanmasından zarar ihtimali $1 milyar olarak değerlendiriyor. Rus ekonomisi için bu zarar kritik değil, çünkü 2015 yılında Rusya’dan AB’ne maden ve maden ürünleri ihracatı %8,5 civarındaydı. Fakat özellikte madenciler için bu çok büyük bir zarar, çünkü onlar için AB büyük bir duvargözüydü: 2015 yılında Rus maden mamulleri ihracatının hacmi 25 milyon tona kadar arttı (%7.3).

Rus ihracatı: Yasak mı yoksa düşürme mi
Rusların Avrupa piyasasını bırakıp bırakmadığını ve Ukraynalıların yerine gelip gelemediğini anlamak için RF’dan maden sevkiyatlarının ne zaman kesileceğini anlamak lazım. Muhtemelen antidamping vergisi uygulandıktan sonra Rus soğuk haddelenmiş mamulleri ithal etmek karlı olmayabilir. ‘%26 tahmin edilen vergini miktarı çok büyük’, - diye ‘Ukrpromvneshekspertiza’ şirketinin uzmanı Oleg Gnitetskiy açıkladı. – Çöken piyasa şartlarında bu kadar büyük bir miktar alıcıyı, üretici değiştirmeye mecbur edecek’.

Dünya’da ki ekonomik krizden dolayı çelik fiyatları, 2015 yılında % 35 düştü. Bu da fiyat rekabetini gerginleştirdi. Maden ürünleri fiyatı hemen hemen maliyet seviyesindedir. Birkaç yüzde bile verginin uygulanması sevkiyatları gelirsiz yapabilir ama büyük ihtimalle Ruslar, Avrupa piyasasını savunmaya çalışacaklar. Böyle bir hevesin açıklanması çok kolay: bu piyasa büyük, net ve güvenilirdir. Üstelik tüketicilerle koparılan bağları tekrardan kurmak çok zor olabilir. Rusya içinde bu kadar büyük üretim gerekli değil: yerel üretim ve özellikle otomotiv endüstrisi şu an durgunluk halindedir.

‘ Sevkiyatların tamamen kesileceğini sanmıyorum’, - diye ‘Drapon Capital’ uzmanı Denis Sakva açıkladı. Belki de Rus üreticiler ithalatın fiyatlarını biraz indirip daha az hacimde sevkiyatlara devam edecekler. Oldukları yerde kalabilmeleri için Rus madencileri masraflarını azaltıp toplu işten çıkarmalara başlayabilirler. Bunun eğilimi başladı: ‘Verhnesinyaçihinsk maden fabrikası’ (Sverdlovsk bölgesi) 200 işçiyi işten çıkardı, ‘Vtorçermet NLMK Ural’ (Yekaterinburg) – 445 işçi, Nijnetagil maden fabrikası 700’den fazla işçiyi işten çıkardı. Evraz ise, ‘Zapando-Sibirskiy maden fabrikasındaki elemanları 4 günlük çalışma haftasına oturtup aynısını NTMK, ‘Evrazruda’ ve Kaçkanarskiy GOK için uygulamayı düşünüyor.

Türk duvargözü
Türkiye Ekonomi Bakanlığı Rusya’ya %13,66 ithalat vergisini teklif etti. İşin ilginç tarafı, Türkiye’de Ukrayna’ya karşı da antidamping vergileri koyuldu. Onların miktarı sadece % 2’den daha az tutmakta. Mevzuata göre ise bu miktarda antidamping marjı ile vergi alınmıyor. Rusya’ya karşı vergi alınma kesin kararı Türkiye hükümeti tarafından yakın zamanda alınacaktır. Belki de Rus üreticileri istinaf ederler. Fakat Rus sevkiyatların durdurulması olasılığı damping vergisinin marjına bağlı olacaktır.

‘%9-10 vergiler baraj olmayacaklar ama vergisi olmayan bölgelere göre sevkiyatlar o kadar çekici olmayacaklar’, - diye ‘Concorde Capital’ analisti Roman Topolyuk düşünüyor. - %9-10-14 vergiler ile Çin’den, Rusya’dan irsaller bir süre devam edebilirler: bu şekilde tedarikçiler, sabit olan maliyeti aşındırabilirler’. Bunun dışında eğer ürün, geri dönüşümü geçip örnek olarak boru şeklinde ihraç ediliyorsa o zaman antidamping vergisi Rus ihracatçılar için engel olmayacak. Vergi alınma kararının incelenmesi ve alınması birkaç ay sürebilir.

Şimdilik bu soruşturmaları Ukrayna için olumlu işaret olarak sayabiliriz. Türkiye piyasası çok geniş olduğu için, Ukrayna ürünleri her zaman büyük hacimde onun içinde bulunuyordu. Bu piyasanın korunması, bizim maden fabrikalarımızın makineleri tam kapasite ile çalışmasını sağlar. Biz, Türkiye’de Rus ve Çin galvanizli rulo saç üreticileri ile rekabet ediyoruz. Rekabet hem fiyat hem de çeşit açısından başarılıdır.

Madenciler için Avrupa şansı
Soğuk haddelenmiş rulo konusunda Ukrayna, Avrupa’da Rus ve Çin üreticilerle farklı fiyat kollarında bulunuyor. Avrupa’ya sevkiyatlarımızın hacmi büyük değil – 220 bin ton civarındadır. ‘İlan edilen ön antidamping vergilerinin hacmi (%19,8-26,0) Rus madencileri için baraj olacağı bellidir, - ‘Metinvest’ holding basın servisinde belirttiler. – Rus ve Çin ucuz maden tehacümünün azaltması ilk önce yerel üreticiler için olumludur çünkü bunun sayesinde onlar işkoluna girip bu sektörde fiyatları geliştirebilirler.

Bundan dolayı AB’de Ukrayna ihracatının sıçrama yoluyla artışı bekleyemeyiz. Çünkü önlemlerin amacı Ukrayna üretiminden ziyade Avrupa üretiminin özendirmesidir. ‘Ukraynalı üreticiler daha düşük kaliteden dolayı bu işkoluna büyük ihtimalle girmeyebilirler, - diye Denis Sakva açıklıyor. – Bu karar daha çok yerel üreticilerin işine gelir.’. Roman Topolyuk ise başka düşüncededir: ‘ Eğer bunun ya da diğer sektörün işkolu boş olursa, Ukrayna, antidamping soruşturmalarından korkmadan gayet zararsız bir şekilde sevkiyatlarını artırabilir. Batılı ülkeler, siyasi olarak şu an ticaret için özel şartları sunarak Ukrayna’yı desteklemeye yatkındırlar’.

Madenciler de bu duruma iyimser bakıyorlar. ‘Avrupa piyası ‘Metinvest’ satışlarının en büyük kolu olduğu için (toplam %40-45) Rus ve Çin madenlerinin Avrupa piyasasından çıkması rulo kolundaki fiyatları olumlu bir şekilde etkileyebilir, - diye basın servisinde belirtiyorlar. – Avrupa’daki soğuk haddelenmiş rulo kolunda sınırlı bulunmamaıza rağmen bizim için bu iyidir. Fakat soğuk yeniden bölüşümümüz için Avrupa’da güzel perspektifler oluşuyor. Belki de ‘Menivest’ zamanla daha yüksek kalite ve daha yüksek fiyatla bu piyasada bulunabilecek’.

Devlet yardımı
AB’deki ihracatları özendirmek için Hükümetin imkanları sınırlı olmasına rağmen yok değil. ‘ Memurların iki tane çaba harcama yolu vardır. Birincisi: ya ürün sevkiyatı üzere geçerli olan vergileri indirmek ya da yeni vergilerin ortaya çıkmasına engel olmaktır. Roman Topolyuk, Ukrayna’nın ekonomisini desteklemek üzere yeni kredi tranşı vermektense bunun daha etkili bir yöntem olduğunu kanıtladı. İkincisi: doğal tekellerin tarifelerinin değiştirilmesi (demiryolu ve enerji tarifleri) işkolundaki uygulanabilir durumlara bağlı olarak gerçekleştirimelidir. Örneğin, eğer GOK bir ton cevher üzerinde bir dolar kazanıyorsa ya da hiç bir şey kazanmıyorsa demiryolu tarifini 3 dolar artıramaz.

Denis Sakva da logistik harcamaların kısıtlanmasının önemine vurgu yapıyor : ‘Yerel üreticiler için demiryolu sevkiyatları üzere tariflerin artırılması sancılı konulardan biridir. Henüz kesin bir karar yok. Söylentilere göre iki zam yerine sadece bir zam gelecekmiş. Bu da güzel bir haber’.

Ukrayna ve AB arasındaki serbest ticaret bölgesi, madencileri ticaret sektöründe niceliksel ya da niteliksel değişimlere henüz getirmedi. STB çalışmasından daha çok avantaj, devlet seviyesinde bir süre anlaşmanın imzalanmasından sonra uzun süreli perspektifte bekleniyor. Ukrayna’nın Pan- Euro Akdeniz preferanslar tüzüğü ile bölgesel sözleşmesi Anlaşmaya güzel bir ek olabilir. Bu da ürünlerin üretiminde farklı ülkelerden hammadelerin ve aletlerin kullanılmasına yol açar. Bu takdirde üretici ülke, ürünün son işlenmesini gerçekleştirmiş olan ülke sayılır. Bu kuralların uygulanması Ukraynalı madencilerin Avrupa fabrikalarında üretilmiş olan ürünleri AB dışında bulunan ülkelere teslim etmelerine yol açar. Bu şekilde devlet, kendi üreticilerinin daha çok kazanç getirip devlet bütçesine daha fazla vergi ödemelerine yol açacak sürüm pazarını bulması konusunda yardımcı olabilir.